Yezidiler: Melek tavustan laleş vadisine

 

Bugün sizlere, tarihin derinliklerinden gelen ve inançlarıyla dikkat çeken bir topluluktan bahsetmek istiyorum: Yezidiler. Bu yazıda, Yezidilerin kökenlerinden inançlarına, geleneklerinden maruz kaldıkları zulümlere kadar birçok ilginç detayı paylaşacağım. Ayrıca, Yezidilerle ilgili ilginç hikayelerle bu yazıyı daha da renklendireceğim. 

Yezidiler, kökeni antik Mezopotamya'ya kadar uzanan bir topluluktur. İnançları, Zerdüştlük, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi dinlerden etkilenmiş olsa da, kendilerine özgü bir inanç sistemi geliştirmişlerdir. 12. yüzyılda Şeyh Adi bin Musafir'in öğretileriyle şekillenen Yezidilik, günümüze kadar varlığını sürdürmüştür.

Yezidilerin inancında en dikkat çeken figür, hiç şüphesiz Melek Tavus'tur. İslam ve Hıristiyanlık'taki Şeytan figürüyle karıştırılsa da, Yezidiler Melek Tavus'u kötülüğün sembolü olarak değil, Tanrı'ya en sadık melek olarak görürler. Melek Tavus, Yezidi inancında dünyayı yöneten yedi melekten biridir ve Tanrı'nın emirlerini yerine getirir.

Yezidi toplumu, doğuştan belirlenen bir kast sistemine sahiptir. Bu sistemde üç ana grup bulunur: Şeyhler, Pîrler ve Müritler. Evlilik genellikle aynı kast içinde yapılır ve kastlar arası evlilikler yasaktır. Bu kapalı toplum yapısı, Yezidilerin inançlarını ve geleneklerini korumalarına yardımcı olmuştur.

Yezidiler için en kutsal yer, Irak'ın kuzeyindeki Laliş Vadisi'ndeki Şeyh Adi türbesidir. Her yıl Ekim ayında burada büyük bir hac ziyareti düzenlenir. Ayrıca, Yeni Yıl anlamına gelen "Çarşema Sor" Kırmızı Çarşamba) bayramı, Yezidilerin en önemli bayramıdır. Bu bayramda, Tanrı'nın dünyayı yarattığına ve Melek Tavus'un dünyaya indiğine inanılır.

Yezidiler, tarih boyunca yanlış anlaşılmış ve zulüm görmüş bir topluluk olmuştur. Özellikle Osmanlı döneminde ve günümüzde IŞİD gibi gruplar tarafından büyük zulümlere maruz kalmışlardır. Bu zulümler, Yezidilerin kapalı bir toplum olarak yaşamalarına ve inançlarını dışarıya açıklamaktan çekinmelerine neden olmuştur.

Yezidiler, güneşe büyük bir saygı gösterirler ve güneşin doğuşunu selamlama geleneği vardır. Ancak bu, güneşe tapınma olarak değil, Tanrı'nın yarattığı bir sembol olarak görülür. Ayrıca, Yezidi inancı daha çok sözlü geleneklere dayanır. Kutsal kitapları olan Kitêba Cilwe (Vahiy Kitabı) ve Mishefa Reş (Kara Kitap) hakkında tartışmalar olsa da, inançlarının büyük bir kısmı nesilden nesile aktarılan hikayeler ve öğretilerle yaşatılır.

Yezidilerin büyük çoğunluğu Irak'ın kuzeyinde, özellikle Duhok ve Musul bölgelerinde yaşar. Ayrıca Suriye, Türkiye, Ermenistan, Gürcistan ve Avrupa'da da Yezidi toplulukları bulunmaktadır. Kürtçe konuşan Yezidiler, Kürt kültürüyle yakından ilişkilidir, ancak dini inançları onları diğer Kürt gruplarından ayırır.

Şeyh Adi'nin Mucizeleri: Yezidilerin kutsal figürü Şeyh Adi bin Musafir'in birçok mucize gerçekleştirdiğine inanılır. Bir hikayeye göre, Şeyh Adi bir gün Laliş Vadisi'ndeki bir kayayı eliyle kesmiş ve kayadan su fışkırmıştır. Bu su, günümüzde hala Yezidiler tarafından kutsal kabul edilir ve hac ziyaretlerinde içilir.

Melek Tavus'un İnişi: Yezidi inancına göre, Melek Tavus dünyaya inmiş ve insanlara bilgelik öğretmiştir. Bir hikayede, Melek Tavus'un bir grup insanı zor bir sınavdan geçirdiği ve sadece en sadık olanların bu sınavı geçebildiği anlatılır. Bu sınav, Yezidilerin sadakat ve dürüstlük değerlerini vurgular.

Kırmızı Çarşamba Bayramı: Çarşema Sor bayramı sırasında, Yezidiler evlerinin kapılarını kırmızı renkli kumaşlarla süslerler. Bir hikayeye göre, bu gelenek, Tanrı'nın dünyayı yarattığı günü simgeler. Kırmızı renk, yaşamın ve yeniden doğuşun sembolü olarak kabul edilir.

Güneşin Doğuşu: Yezidiler, her sabah güneşin doğuşunu selamlama geleneğine sahiptir. Bir hikayede, bir Yezidi'nin güneşin doğuşunu selamlarken Tanrı'ya şükrettiği ve bu sayede bolluk ve bereket elde ettiği anlatılır. Bu hikaye, Yezidilerin doğaya ve Tanrı'ya olan saygısını vurgular.

Laliş Vadisi'nin Koruyucuları: Laliş Vadisi, Yezidiler için en kutsal mekandır. Bir hikayeye göre, vadiyi koruyan görünmez bekçiler vardır ve bu bekçiler, kötü niyetli kişilerin vadiye girmesini engeller. Bu hikaye, Yezidilerin kutsal mekanlarına olan saygısını ve inancını yansıtır.

Yezidiler, tarihin gizemli köşesinde varlığını sürdüren, inançları ve gelenekleriyle benzersiz bir topluluktur. Onların hikayesi, yanlış anlaşılmaların ve zulümlerin gölgesinde şekillenmiştir. Ancak, bu zorluklara rağmen inançlarını ve kimliklerini korumayı başarmışlardır. Yezidiler hakkında daha fazla bilgi edinmek, sadece onların değil, insanlık tarihinin bir parçasını da anlamamıza yardımcı olacaktır.